Jeśli regularnie czytasz nasz blog, zapewne doskonale wiesz, że często podkreślamy, jak ważne jest, aby tekst był przystępny i zrozumiały dla odbiorcy. Ale czy wiesz też, że przystępność tekstu można zmierzyć? Istnieje na to wzór matematyczny – indeks FOG. 

Indeks czytelności FOG – co to takiego?

Indeks czytelności FOG to wskaźnik przystępności tekstu. Obliczany jest za pomocą wzoru:

FOG = 0.4 x (liczba słów / liczba zdań + 100 x (liczba długich słów / liczba słów))

Jak widać, indeks FOG bierze pod uwagę 3 rzeczy:

• liczbę wszystkich słów w tekście,
• liczbę długich słów w tekście (zakłada się, że w języku polskim długie słowo to słowo co najmniej czterosylabowe),
• liczbę zdań w tekście.

Dla wyniku znaczenie ma liczba słów w stosunku do liczby zdań, czyli długość zdań oraz liczba długich słów w stosunku do liczby słów, czyli nasycenie tekstu długimi słowami.

A co jest wynikiem? To liczba lat edukacji, które czytelnik musi mieć za sobą, aby tekst był dla niego łatwy w odbiorze. I tak:

• FOG 1-8: tekst przystępny dla uczniów szkół podstawowych,
• FOG 9-12: tekst przystępny dla uczniów szkół średnich,
• FOG 13-17: tekst przystępny dla studentów,
• FOG 18 i więcej: tekst przystępny dla osób z wyższym wykształceniem.

Indeks czytelności FOG bywa krytykowany, między innymi z powodu fałszywego założenia, że każde długie słowo czyta się wolniej (tymczasem z badań wiemy, że nie jest to prawdą – znane słowa czytane są szybko, niezależnie od długości). Dlatego tworzone są nowe indeksy przystępności tekstu – jednym z nich jest polska MGŁA. Podstawowa różnica między indeksami FOG i MGŁA polega na tym, że pierwszy z nich za słowa trudne uznaje słowa długie, a drugi – słowa, które są jednocześnie długie i rzadkie.

Przystępność, czytelność, zrozumiałość języka tekstu – dlaczego są ważne?

Zacznijmy od tego, co to właściwie znaczy, że tekst jest przystępny, zrozumiały, czytelny?

• Tekst jest zwięzły, konkretny i klarowny – taki tekst jest nasycony informacjami.
• Szybko i łatwo się go czyta – nie ma w nim zdań wielokrotnie złożonych ani rzadko używanych wyrazów.
• Język jest dostosowany do języka odbiorcy – nie ma w nim słów, których odbiorca może nie znać.
• Jest odpowiednio zaprezentowany – chodzi tu o psychofizyczne cechy tekstu, takie jak krój fonta, wielkość, kontrast, wyrównanie, interlinia, długość wersu, długość akapitu itp.

Zrozumiałość, przystępność, czytelność tekstu jest bardzo istotna choćby dlatego, że taka treść dotrze do szerszego grona odbiorców – w tym m.in. do cudzoziemców, którzy znają język tylko w podstawowym stopniu (lub korzystają z translatora) oraz do osób, które z różnych względów mają osłabione funkcje poznawcze (są zmęczone, chore lub w środowisku pełnym rozpraszaczy, np. w zatłoczonym autobusie).

Ponadto w przypadku tekstów zrozumiałych, czytelnych i przystępnych mamy mniejsze ryzyko, że taki tekst zostanie porzucony – co ma ogromne znaczenie w przypadku opisów produktów i usług, gdzie chcemy uniknąć sytuacji, w której potencjalny klient rezygnuje z przeczytania tekstu do końca, ponieważ treść jest przesadnie rozbudowana, niejasna, mglista, niezrozumiała, mało konkretna itp.

Warto wiedzieć też, tekst przystępny jest zgodny z rekomendacjami Google – w Przewodniku SEO dla początkujących znajdujemy zalecenie, że treści na stronie powinny być łatwe w odbiorze oraz wskazówkę:

Użytkownicy chętnie czytają treści, które są dobrze i przystępnie napisane.

Jak pisać teksty przystępne, zrozumiałe i czytelne?

Przede wszystkim stosuj się do zasad prostego języka:

• używaj krótkich zdań,
• unikaj długich i rzadko używanych słów,
• podmiot i orzeczenie stawiaj jak najbliżej siebie,
• używaj jak najwięcej czasowników, unikaj strony biernej, imiesłowów i rzeczowników odczasownikowych,
• unikaj formalnego tonu i pisania bezosobowego,
• unikaj sformułowań szablonowych, słów-zapychaczy i pleonazmów (np. „uprzejmie informuję”, „w trosce o”, „w dniu dzisiejszym”),
• dziel tekst na krótkie akapity,
• stosuj nagłówki i śródtytuły.

Jeśli potrzebujesz pomocy w stworzeniu profesjonalnych, przystępnych treści – opisów produktów lub usług, artykułów blogowych itp. – możesz liczyć na naszą pomoc. Zapoznaj się z naszą ofertą: seo4.net/oferta.

Jak zbadać indeks czytelności FOG? Jasnopis i Logios

Możesz bez trudu zbadać przystępność swojego tekstu bez konieczności liczenia słów i zdań oraz podstawiania ich do wzoru na FOG index. Wystarczy użyć jednego z dostępnych narzędzi. Prawdopodobnie najpopularniejszym z nich jest Jasnopis – bardzo prosta aplikacja, która między innymi:

• oblicza średnią długość słów, zdań i akapitów,
• oblicza procent imiesłowów,
• sprawdza długość tzw. łańcuchów dopełniaczy,
• zaznacza trudne wyrazy, które należy zastąpić synonimami,
• zaznacza fragmenty trudniejsze od reszty tekstu,
• zaznacza bardzo długie zdania,
• oblicza indeks czytelności FOG tekstu.

Innym narzędziem do analizy języka jest aplikacja od Logios, która również oblicza FOG index, ale ponadto bierze pod uwagę więcej parametrów, np. rzeczowniki odczasownikowe, bezosobowe formy czasowników czy adekwatność długości zdania do trudności tematu.

Co zrobić, jeśli Jasnopis lub narzędzie od Logios wskazało wysoki FOG index? To zależy od przeznaczenia tekstu. Nie każdy tekst musi – i może – być przystępny. Przejrzystość, czytelność i zrozumiałość języka tekstu ma znaczenie dla treści użytkowych (czyli m.in. opisów produktów i usług, instrukcji itp.). W ich wypadku czasami warto uprościć tekst, ale należy robić to z głową – powinniśmy pamiętać, że indeks FOG nie jest doskonały i traktować go wyłącznie jako sugestię.

Istnieją też takie typy treści, które zazwyczaj będą miały wysoki indeks czytelności FOG, będą trudniejsze w odbiorze i bardziej skomplikowane. Należą do nich teksty specjalistyczne czy artystyczne – treści, które są przeznaczone dla wąskiego grona odbiorców, nie muszą więc być przystępne i zrozumiałe dla każdego. Najważniejsze, aby były odpowiednie dla grupy docelowej.