W trakcie przygotowywania analizy stron kandydatów na prezydenta Polski w tegorocznych wyborach, wyciągnęliśmy wnioski, które skłoniły nas do zainicjowania akcji #WebAuditChallenge. Ekspertów z przeróżnych dziedzin i agencje interaktywne zachęcamy do dołączenia i sprawdzania stron administracji publicznej oraz instytucji pożytku publicznego. 

Wymogi dla stron administracji publicznej 

Strony organów państwowych i administracji publicznej powinny spełniać szereg wymogów formalnych – regulują to odpowiednie przepisy. Poza bieżącym aktualizowaniem zawartości serwisów, innymi aspektami jest dostępność i użyteczność nie tylko serwisów, ale również aplikacji mobilnych tych instytucji. Jednym z najważniejszych dokumentów, które regulują te kwestie, jest “Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych” i opisane w nich dopasowanie serwisu do standardów WCAG. 

4 podstawowe wytyczne standardu WCAG

WCAG, czyli Web Content Accessibility Guidelines, jest zbiorem opublikowanych przez WAI (Web Accessibility Initiative) dokumentów, w których znajdują się zalecenia na temat tworzenia serwisów internetowych dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcjami wzroku oraz ruchu.

Standard WCAG początkowo funkcjonował w wersji standard WCAG 1.0 – opublikowanej w 1999 roku aż do 2008 roku, gdy wprowadzono standard WCAG 2.0. Od czerwca 2018 roku do dziś obowiązuje aktualizacja standardu do wersji 2.1. 

Wytyczne standardu WCAG dzielą się na 4 podstawowe rodzaje, są to:

1. Perceivable, czyli postrzegalność – informacje na stronie muszą zostać zaprezentowane tak, by osoby z ograniczeniami mogły je odebrać (np. uzupełnienie dla użytkowników niewidomych atrybutu ALT grafiki w taki sposób, by przekazywał w postaci tekstu, co jest treścią zdjęcia)
2. Operable, czyli funkcjonalność – kontrolki i inne komponenty interfejsu oraz nawigacja muszą być funkcjonalne i dostępne dla osób z różnymi ograniczeniami, powinny pozwalać na interakcję (np. dla użytkowników niewidomych lub z zaburzeniami koordynacji ruchowej każdy element serwisu i jego funkcjonalności powinny być dostępne przy użyciu klawiatury)
3. Understandable, czyli możliwość zrozumienia i przejrzystość  – informacje na stronie i obsługa interfejsu powinny być zrozumiałe dla osób z nich korzystających. W dokładniejszych wytycznych znajduje się m.in. punkt o tworzeniu stron internetowych w taki sposób, żeby otwierały się i działały w sposób przewidywalny,
4. Robust, czyli solidność  – przez solidność rozumie się prawidłową strukturę witryny i zastosowanie w niej standardów i technologii, które umożliwią długotrwałe funkcjonowanie strony. Pod tym pojęciem kryje się wiele technicznych aspektów, m.in.: właściwe zastosowanie znaczników semantycznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz upewnienie się, że kod strony jest prawidłowy. 

Kary za niespełnianie wymogów WCAG 2.1

Prywatni właściciele stron internetowych mogą spać spokojnie – tylko podmioty publiczne mogą zostać ukarane za niespełnianie wymogów WCAG 2.1. W kwietniu 2019 roku polski sejm uchwalił wspominają już powyżej “Ustawę o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych”. W myśl nowych przepisów Polska została zobowiązana do zaktualizowania wymogów WCAG 2 do wersji 2.1 oraz zobligowana do karania podmiotów publicznych za nieprzestrzeganie tych norm. 

Geneza powstania akcji #WebAuditChallenge

Wnioski, które wyciągnęliśmy w trakcie przygotowywania Analizy stron kandydatów na prezydenta RP, nie napawają optymizmem: wszyscy kandydaci zaniedbali osoby niepełnosprawne. Żadna ze stron nie została dostosowana do standardów WCAG. Jedynie serwis Mirosława Piotrowskiego spełnia 2 z 4 podstawowych wytycznych standardu WCAG. Jak pisze nasz ekspert Norbert Niedojadło (…) zgodnie z badaniami Uniwersytetu w Cambridge 1/8 populacji to osoby niepełnosprawne! Zakładając, że Polska nie odbiega znacząco od tych norm oznacza to, że znaczna większość Kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polski lekceważy nas, osoby niepełnosprawne nawet jako potencjalnych swoich wyborców.

W analizie – poza sprawdzaniem stron kandydatów pod kątem wymogów WCAG 2.1 – znalazło się wiele innych aspektów, takich jak:

• polityka prywatności – podejście kandydatów do danych osobowych na ich stronach jest bardzo różne – czasami informacji o polityce prywatności brak zupełnie, czasami są to dokumenty sztampowe. Według radcy prawnego Tomasza Palaka 2 serwisy zasługują w tej kwestii na wyróżnienie: są to polityki prywatności na stronach Szymona Hołowni i Władysława Kosiniaka-Kamysza. W przeciwieństwie do pozostałych obie nie są ogólne, sprawiają wrażenia stworzonych specjalnie pod tę konkretną stronę. Indywidualnie, precyzyjnie i „po kolei” tłumaczą wszystkie niezbędne aspekty, a niejednokrotnie również takie „nieobowiązkowe”. 
• zawartość treściowa – ta część analizy kandydatów została przygotowana przez zespół SEO4.net: Tomasza Kołkiewicza i Magdalenę Srokę. Wnioski? Spośród 11 analizowanych stron jedynie te należące do Andrzeja Dudy, Szymona Hołowni, Roberta Biedronia, Władysława Kosiniaka-Kamysza i Stanisława Żółtka posiadały odrębną, łatwo dostrzegalną w pasku menu podstronę “Program”, na której znalazły się dość obszerne treści przybliżające postulaty tych kandydatów. Na stronie Krzysztofa Bosaka zamiast tradycyjnego programu znajdziemy dokument “Nowy porządek – Tezy konstytucyjne” określony jako “autorski wybór postulatów będących owocem namysłu polskich patriotów skupionych w Konfederacji”. Na stronie Pawła Tanajno znajduje się z kolei “Deklaracja niepodległości bezpartyjnego Prezydenta”. Na stronie Mirosława Piotrowskiego opublikowano jedynie lakoniczny i uproszczony program, zawierający zaledwie 12 krótkich punktów. Natomiast Waldemar Witkowski zawarł swój program wyborczy na odrębnej podstronie, ale dosłownie w 8 krótkich punktach. Są jednak dwa serwisy, gdzie zabrakło programu wyborczego, chodzi o strony Rafała Trzaskowskiego i Marka Jakubiaka. Życiorysy kandydatów lub informacje o ich dotychczasowych osiągnięciach znalazły się na 9 z 11 analizowanych stron. Informacji przybliżających sylwetkę kandydata na urząd Prezydenta RP brakuje tylko na stronie Pawła Tanajno i Andrzeja Dudy, 
• ekologia – podstawowym czynnikiem decydującym o ekologiczności strony jest wydajność serwisu (użycie zasobów serwerowych oraz transfer danych). Jak zauważył nasz ekspert od WordPressa Krzysztof Dróżdż z WPmagus aż 6 na 11 stron kandydatów opartych jest o CMS WordPress. Niestety tylko dwóch z kandydatów (Marek Jakubiak i Stanisław Żółtek, choć w przypadku drugiego kandydata jest to chyba głównie zasługa tego, że strona ta dopiero co powstała) zadbali o to, aby oprogramowanie ich strony było prawidłowo aktualizowane i utrzymywane po utworzeniu strony. O ile można zrozumieć ten tok myślenia w przypadku stron, które mają żyć około 1-2 miesięcy, a potem zniknąć, to jednak warto zadbać przynajmniej o wykonywanie aktualizacji krytycznych, które zawierają poprawki bezpieczeństwa. Strony bardzo różnią się od siebie pod względem zużycia transferu. Najmniej danych pobieranych jest z serwisów Mirosława Piotrowskiego i Waldemara Witkowskiego. Widać, że większość stron kandydatów na prezydenta tworzona jest doraźnie i ich wykonawcy często dopuszczają się prostych, acz brzemiennych w skutki błędów. Dość dobrze dzięki temu pokazują, że tworzenie stron www to nie tylko etap projektowania, ale również cały proces ich utrzymania i edycji treści. Nawet opublikowanie na stronie pliku graficznego może mieć znaczący wpływ na jej wydajność.

Dołącz do #WebAuditChallenge

Specjalistów i ekspertów z przeróżnych dziedzin zapraszamy do udziału w #WebAuditChallenge. Na czym polega to wyzwanie? Wybierz stronę administracji publicznej lub instytucji pożytku publicznego, przeprowadź jej audyt w  dowolnym obszarze – w takim, w którym czujesz się kompetentnie. Wskaż problemy i sposoby ich rozwiązania,  a wnioskami i zaleceniami podziel się z innymi. Celem wyzwania jest poprawa jakości i bezpieczeństwa stron w internecie – szczególnie serwisów administracji publicznej, które powinny świecić przykładem. 

Nasze wyzwanie przyjęli już: Katarzyna Baranowska (Fox Strategy), Damian Sałkowski (Senuto), Paweł Gontarek (blog SEO Zgreda) i Krzysztof Marzec (DevaGroup) – życzymy im powodzenia i czekamy na kolejne nominacje!
Jeśli jesteście zainteresowani naszym raportem, możecie pobrać go poniżej:

Pobierz raport “Analiza stron kandydatów na prezydenta RP 2020” wybory-2020-analiza-stron-kandydatow.pdf – liczba stron: 54 (3,57 MB)
Pobrano 1722 razy